شانلی :                         مشهور وصاحب نام ،دارای شٲن وشهرت،صاحب رتبه ومقام
شاهلار :                        سلاطین ،حکمرانان ،پادشاهان
شاهین  :                       پرنده ای شکاری و تیز با منقار کوتاه کج و، اگر اهلی گردد درشکارمورداستفاده قرارمی گیرد
شَن سوی :                    کسی که ازنیاکان وتباری خوشبخت باشد
شوبای :                         مرد قوی وسالم واستوار
شیراوغلان  :                    پسری نظیرشاه
شیمشَک :                      صاعقه،رعدوبرق،آذرخش
قاپلان :                          پلنگ
قاچای :                         دونده،جَلدوتندوتیز
قاراتان :                         قبل ازسپیده دم،پیش ازشفق صبح ، قبل از طلوع آفتاب
قارادَنیز :                        دریای سیاه واقع درشمال کشورترکیه
قارتال :                         عقاب،قدرتمند وقوی
قایا :                            صخره،پرتگاه
قوباد  :                         درشت وناخوشایند،ناموزون وبی ریخت،زُمُخت
قوتاد :                          شاد ومسرور باشد
قوتال :                          نیک بخت،شادمان وخوشحال،مسروروبا نشاط
قوتلو مارال :                    ماده گوزن مقدس وخوش یمن
قوچاق :                         جوانمرد،جسورونترس،دلیروشجاع،مردانه،سخاوتمند
قورخماز :                        بسیارنترس وبی باک
قورقود :                         دارای هیبت وشکوه،وحشت برانگیز،تندخو وخشن
قیلینج :                         شمشیر،قیلیج
کاراچور :                        شمشیر ، کمر
کامو :                          تمام ،عامّ،اجتماع ،عموم
کانیت :                         دلیل وبرهان،مدرک،ثبوت
کایان :                          آب پرسرعتی که ازکوه جاری شود ،سیل شدید کوهی،بهمن
کَسکین :                       تیز،برّنده ،تیغ
کوجامان :                      بسیار بزرگ ،درشت جثّه
کورال :                          قانون وقاعده،نظام وضابطه
کورجان :                        گداخته
کورشون :                       عنصرسُرب
کولک(کولاک) :                 باد و طوفان، کولاک
کونای :                          نشاط وسرور،شادمانی،فرح،خورشید،آفتاب کوچک
کونتای :                         محکم،نیرومند ومقاوم
کیپَر :                            دلاوروجوانمرد نمونه
کیرال :                         خلق،اجماع،حکمران،قیصر
کیرمان :                        انسانی که پوستش سفید باشد یا به سفیدی گراید
کیوانچ :                         اعتماد نمودن،احساس غرورکردن،افتخار،شادمانی
کٶک سان :                     دارای اصل وتبار
کٶک سَل :                      ریشه ای،پایه ای واساسی
گَرمَن :                           قلعه، بارو
گَزگین :                          سیّاح،توریست
گورسئل :                        سیل دمان،آب جاری خروشان وپرسرعت،،سیلاب
گورسان :                        صاحب شهرت وحرمت بسیار،شهیر ونامدار
گورساو :                         بسیارسالم واستواروسرزنده
گول اوغلان  :                   پسری همچون گل،گل پسر
گول مان  :                      انسان خوشایند ونیکو چون گل،دوست داشتنی چون گل
گونئی :                          سمت جنوب،مکان آفتابگیر
گون ایشیق :                     نور و درخشش خورشید
گوندَن :                           تابناک ودرخشنده همانند آفتاب،پارۀ خورشید،مهربان
گون دَنیز :                        « گون » و « دنیز »
گون شَن  :                       خوشبخت
گون یاز :                          آفتاب بهاری
گٶک سئوَن :                    دوست دارنده آسمان
مانچو :                           اعاده کردن،حق کسی رابازگرداندن
مَحَمَّد :                          ستوده،بسیارخوشایند،پسندیده

موتسان :                         کسی که خوشبخت وسعادتمند محسوب می شود
نورپاشا :                         پاشای نورانی
نویان :                            سرکرده،فرمانده،شاهزاده،اصیل زاده،نجیب صاحب اصل ونسب
وورغون :                         دلباخته وشیفته،مفتون،شیدا،فریفته وواله گشته
وولکان :                         کوه آتشفشان
یئتکین :                         تکامل یافته ،بالغ شده،مجرّب
یئنَر :                            غالب ،پیروز وچیره
یئنیلمَز :                         آنکه هرگزشکست نخورده،ملغوب نگردد،صاحب دیانت
یاربَی :                         دوست ویاوربیک وآقا
یاردیمجی :                    کمک کننده ،مدد دهنده
یارقی :                         عدالت،رٲی وحکم ،شعور
یارقیچ :                         حاکم ،قاضی،داور
یازقی :                         سرنوشت ،بخت وطالع ،تقدیر
یاشموت :                      جوان خوش یمن ومبارک وخجسته ،خوش بخت واقبال
یاغیز :                           سیاه،مایل به سیاهی،خاک
یاکار :                           سوختن،شعله ورگشتن
یاکان :                          سوزاننده ،آتش زننده
یالچین :                        صخره بسیارمحکم ومقاوم وراست ،صخره قائم وتیز
یالمان :                         تپّۀ قائم وتیز،قلۀ کوه
یالین :                          شعله ،درخشان،درخشش آذرخش
یامچی :                       نامه رسان،چاپار،پیک ،قاصد
یانار :                           شعله ور،آتش افشان،آتشین
یورد :                           وطن ،سرزمین،مملکت یا ولایت
یوکسَک  :                     والا،بلند،فوق،عالی
یولاچ :                          رهبر،راهنما،ایلچی،پیامبر
یول بارس :                    پلنگ
ییگیت :                        جوانمرد،جسور،شجاع
ییلماز :                        انصراف ناپذیر،کسی که ازگفته اش عدول نکند ،بی باک
یٶنتَم :                         مِتُد،روش واصو

بَنزَر  :                          شبیه ،نظیر،مانند ،شایسته ،مناسب
بَن شَن  :                     من خوشبخت هستم ،بختیار ونیک اقبالم ،من شاد ومسرورم
بنفشه  :                      مَنَکشه
بَن گول  :                      گل ویا شکوفه خالدار
بَنگین  :                        دائمی ،جاویدان وابدی
بَن لی :                        آنکه در چهره ویا پیکرش خال داشته باشد ،دارای خال یا لکه
بَنیجه  :                        ابدی، جاودان ، بی انتها ،ماندگار وهمیشگی
بولود :                           ابر ،بخار
بیرجه  :                        واحد ،تک ،یگانه ،یکی
بیرسَن  :                       آنکه یکی باشد،بی بَدیل،یکّه وتنها
بیر گول  :                       گل بی مثل ومانند،گل یگانه وَبدیل
بیلگه  :                         عالم ،انسان مُدرک ،صاحب معلومات ومحفوظات ذهنی عمیق ووسیع
بیلگی  :                        علم ودانش ،سواد ومعلومات ،معرفت وآگاهی
بیلگین  :                        عالم ،صاحب دانش وفضیلت
پارلا  :                           بدرخش!تابناک شو !
پارلار  :                         نور می افشاند ،می درخشد
پارلاش  :                       روشنی ،درخشندگی
پارلاک  :                         نورافشان ،بَرّاق وتابناک
پَتَک  :                           کندو
پَک اؤز  :                        دارای صبرواستقامت
پیرلانتا  :                        برلیان ،الماس تراش خورده ،سنگ ذی قیمتی که در برابرنوربه رنگهای زیبا ومتنوعی گراید
پینار :                            چشمه ،چشمۀ جوشان آب اززمین
تئللی  :                         دختری با گیسوی بلندوزیبا ،دارای زلفهای زیباومُزیِّن
تئل نار :                         زیبارویی که موهایش درخشان چون آتش است
تئلناز :                           دختری با گیسوی ناز وقشنگ
تئل نور  :                        دارای موهای شفاف وبرّاق
تابراک  :                         سرزنده ،زرنگ وکاری ،قبراق وسرحال
تاتلی  :                         بامزه وبانمک
تاچلی :                         آنکه تاج برسرداشته باشد
تارو  :                           به حالت ظریف درآورنده ،به هیجان آمدن ،عصبانی گشتن
تاریم  :                          چادر ،خانه ،مکان ،سر پوشیده
تالکوک  :                       محل اتصال کوه هابه همدیگر
تان آک  :                        سرخی افق ،عجیب وغریب
تان آل  :                         نظیرشفق ،مایۀ حیرت ،عجیب
تان زَر :                          طلای غیر عادی وعجیب
تان سو  :                       خارق العاده ،بسیارعجیب
تان گول :                        گلی که صبح زود بشکفد ،گل صبحگاهی
تان ییلدیز :                      ستاره ،زهره ،ونوس
تایسیز  :                        بی همتا
تَجیم  :                          تجارت ،خرید وفروش
تَرگول  :                         گل نوشکفته ،شکوفه تازه
تَرنیسه  :                       دختر جوان وبا طراوت
تَک آی  :                        ماه یگانه ،ماه تک وبی همتا ،زیباروی بی نظیر
تَکسین  :                        یکی یکدانه ،یگانه ،بی نظیر
تَک گول  :                       گل بی نظیر،آنکه در زیبایی بی نظیراست
تَگیر :                            ارزش ،بهاء ،قیمت
َتن آی  :                        همانند وهمسان ماه ،نظیرماه
توپاز  :                          نوعی سنگ الوان وقیمتی
توراج  :                          نوعی پرنده از تیرۀ ماکیان شبیه به مرغ باگوشت بسیار لذیذ
تویقو(دویغو) :                  احساس ،عاطفه ،درک
توران  :                          نامی بود که ایرانیان باستان به محل زندگی وسرزمین ترکهانسبت دادند ،زیستگاه ترکها
تورانلی  :                        اهل توران زمین،ترک
تورک تَن  :                       از جمعیت وتبار ترکها
تورمَن  :                         مرغوب وبا کیفیت ،اعلا
تورناز :                           دخترترک ونازدار

اوچکون  :                       جرقه یا ریزۀ آتش
اوچمان  :                       خلبان ، پرواز کننده واوج گیرنده
اورآلتای  :                       شبیه به تپه ،نظیر قلعه
اوراز :                            هدیه ،بخت ،طالع
اوراقان  :                        جنگ جو ،ستیزکننده
اورال :                           تپّه دار ،مکانی مرتفع نظیر تپّه
اورام  :                          محله ،راه عریض وپهن
اوران  :                          ندا،آوا قول والتزام ،هنر
اورتاچ  :                         قسمت،سهم،بخش
اورخان  :                        خان قلعه و دژ،خان اردو گاه ،خان شهر
اورشان  :                       نبرد ،ستیز ومبارز ،نزاع طلب
اورقا :                            درخت بسیاربزرگ وتناور
اورکمَز :                          بی باک ونترس ،جسور
اورکوت :                         دژ یا قلعۀ مقدّس ،اردوگاه مقدّس ،استحکام شریف
اورکون :                         ساختن مسکن برای خویش ،ایجاد اقامتگاه
اورمان :                        بیشه ،جنگل
اوروز :                            هدف ،بخت ،طالع
اوروش :                         نبرد ،ستیز،جنگ ،محاربه
اورون  :                          تخت وتاج ،مکان خصوصی وشخصی ،مقام ورتبه ای والا
اوزان  :                           شاعرمردمی ،عاشیق
اوزتورک :                         ترک توانا ومجرّب،شخص بسیارزیبا،انسان قدرتمندونرم خوی
اوزحان  :                         خان آزاد،خان مستقلّ وغیر وابسته،خان رستگارشده
اوزگون  :                         متأسف گشتن ،معذّب شدن
اوزمان  :                         بالغ شده ،تکامل یافته ،بزرگ شده ،رسیده ،متخصّص ،خِبره واهل فن
اوزه ک  :                         الماس ،جواهر
اوسال :                         عاقل،مثمرثمر،باتدبیرمحتاط
اوغان  :                         خداوند،قادر،حکمران،خدای صلح وآشتی،قوی ونیرومند،کائنات
اوغلا  :                          جوان ،جسور ،قهرمان ،جوانمرد
اوغوز :                          نخستین شیری که ازسینه مادرتراوش میشود یا همان آغوز ،پاک آفریده ،انسان ساده عادی
اوفلاز :                         بسیارزیبا ،نفیس ،نجیب
اوفلاس :                       مرتفع ،جسور،جوانمرد،بی باک
اوقتای :                         اوکتای
اوکار :                           پرنده ای است ماهی خوار با کاکلی به شکل تیر یا پیکان برسرش
اوکتام  :                         مغرور ،باوقار ومتین
اوکتای :                         نظیرتیر ،قوی وقدرتمند ،خشمگین
اوکسال :                       منسوب به تیر،همانند تیر
اوکمان :                         کسی که همچون تیرسریع وتیزتند حرکت کند
اولقون  :                         بالغ ورشید ،رسیده
اولوتورک :                       ترک بزرگ ،ترک قدرتمند
اولوجا :                          بزرگ ،تاحدودی قدرتمند ونیرومند
اولوسیار :                       یارویاورملّت
اولوشان :                       مشهور، دارای نام وشهرت
اومار :                           چاره، علاج ،امید
اوموتلو  :                        امیدوار ،آرزومند ،منتظر
اومود  :                          آرزو ،توقع ،امید
اومید  :                          آرزو ،آمال وخواسته
اونال  :                          صاحب نام،دارای شٲن ومنزلت
اونای :                          مناسب ،کارآمد ،پسندیدن
اون تورک  :                     ترک شهیروسرشناس ،ترک پرآوازه
اونساچ :                        آنکه آوازه ونامش فراگیر باشد
اونلواَر :                          مرد سرشناس ،جوانمرد صاحب نام
اونور  :                          باعظمت ،افتخار ،اعتبار وسربلندی ،نیرومند
اویار :                           متناسب ،مطابق ،نظیر
اویقار :                         پیشرفته ومتمدّن ،متعالی
اویقان  :                       متناسب باچیزی یا کسی،هماهنگ ومطابق
اویقو :                          تناسب ،هماهنگی ،تطابق
اویقور :                         دارای تطابق،متّفق
اویقون :                         متناسب،مطابق ،هماهنگ
ایل آرسلان  :                  شیرسرزمین وایل ،جسور وقهرمان
ایل آیدین  :                     « ائل » و « آیدین »
ایل بای  :                        والی ،امیرولایت
ایلحان :                          پادشاه ،حکمران ،امپراتور
ایلدیریم  :                       صاعقه ،آذرخش،تند وتیز
ایلقار :                          یورش، تهاجم، حمله، حرکت تند و تیز و عهد و پیمان
ایلقاز :                          سلسله جبالی در شمال آناتولی
ایلکین  :                        اولین،نخستین،پیش ازهمه
ایمگه :                         خیال ،تصوّر،نشان وعلامت
ایمیر  :                         شفق،مقدّمه ،بسیار نیکو وعالی
اینان :                         باور کردن ،اطمینان نمودن
اینجه :                         چیزی که باظرافت وزیبایی بر رویش کار شده باشد ،نفیس
اٶتکم :                         از خود راضی ،متکبّر ،کلّه شق ومغرور ،مرد پردل وجراَت
اٶتکون :                        برتر ،مقاوم وپایدار
اٶجال :                         انتقام گرفتن،تلافی نمودن
اٶدول :                         انعام ،بخشش وارمغان
اٶرگین  :                       تاج وتخت ،تخت سلطنت
اٶزآک :                         سیّار ،جاری شونده
اٶزال :                         خالص ،خاصّ،عصاره ،مایه
اٶزبایار :                        بزرگترین ؛عالی ترین
اٶزبیر :                         تک ،یگانه ،واحد
اٶزَت  :                         خلاصه ،چکیده ومختصر
اٶزتک(اُزبَک ) :                جسور،دلاوروپردل
اٶزتورک :                       ترک مادرزاد وخالص ،ترک عزیزودوست داشتنی
اٶزداغ  :                        متین وباوقار همچون کوه
اٶزگور :                          آزاد،رها ،مستقل ،غیروابسته
اٶزمان :                         نزدیک به خود ،گرامی ،با شخصیت
اٶکتَم :                         مغرور ،کله شق،جسور
اٶکتو  :                          مدح وستایش ،تعریف وتمجید
اٶکمَن  :                        بسیار ذکاوتمند ،مرد عاقل
اٶگون :                          درک کننده ،دقیق،وهله یا نوبت
اٶگونچ :                         شٲن وشرف ،مدح و ستایش
اٶلچَن :                         سنجیده
اٶلمز :                          فناناپذیر ،جاودان
اٶنال :                          به پیش آمدن ،به عنوان رهبر وجلوه دار بودن ،پیشگویی نمودن
اٶنجَل :                         پدران ونیاکان که پیش تر می زیسته اند ،گذشتگان ،راه گشا
اٶندَر :                          رهبر،جلوه دار،راهنما،لیدر
اٶنَری :                         عقیده وطرزفکر،پیشنهاد
بابک  :                         بابای کوچک،نام یکی ازقهرمانان آذربایجان
بابور :                           دراصل ببراست حیوانی درنده وگوشتخوارازتیره گربه سانان
بارقین  :                       سیّاح ،گشت وگذارکننده ،آنکه راه رفته رادوباره بازنگردد
بارلاس :                       جنگاور،نبرد کننده،جوانمرد دلیر،قهرمان جسور
بارلاک  :                       پناه گاه،جان پناه،سر پناه
باریمان  :                       غنی،مالداروثروتمند
باشار :                         ازعهدۀ انجام کاری برآمدن ،قادربودن،مهارت یافتن
باشال :                        پیشرو،آنکه دررٲس سایرین باشد،ارشد
باش قارا :                      صاحب قدرتی عظیم،رهبرقدرتمند
باشکان :                       مدیر،سرپرست،رئیس ویارهبریک تشکیلات،مٶسسه،اداره ویا جمعیتی خاصّ
باش کایا  :                    صخرۀ عظیم ،قدرتمند
باشمان :                      مدیر،رهبر،سرپرست
باغاتور :                        دلیر،شجاع،جوان مرد
باکمان :                        مفتّش،بازرس،ناظر